Biodiversiteit op volle zee: wie leeft er op volle zee, van klein naar groot?

Deze maritieme ruimte vertegenwoordigt meer dan 50% van de oceanen, vanaf het oppervlak tot aan de diepten van de afgronden. De ‘waterkolom’ het oppervlak en de bodem is nog steeds een van de minst bekende gebieden van de oceaan.

Dit immense gebied lijkt verlaten, maar er is leven aanwezig, vanaf het oppervlak tot aan de 11.000 meter diepe bodem van de Marianentrog. Biodiversiteit ontwikkelt zich zodra het een kans krijgt, en er ontstaat een heel netwerk, zelfs al is het maar tijdelijk.

Op volle zee kunnen we zeeleven ontmoeten zoals een school jonge vissen, een wolk garnalen, grote vissen zoals tonijn, zwaardvis of haaien, maar ook zeezoogdieren zoals walvissen.

Het Franse Bureau voor Biodiversiteit omschrijft biodiversiteit als “alle levende wezens en de ecosystemen waarin ze leven. Daartoe horen ook de interacties van soorten met elkaar en met hun omgeving.”

• Minder dan 20% van de oceanen is verkend,
• 72% van de planeet wordt bedekt door oceanen, en 50% daarvan is volle zee.
• Oceanen vertegenwoordigen meer dan 90% van de leefruimte voor planten en dieren.

Van alle soorten die door wetenschappers zijn beschreven, hoort slechts 13% tot de mariene soorten, wat overeenkomt met 240.000 soorten. Omdat ze moeilijk bereikbaar zijn, blijven de diepe oceaangebieden nog onbekend en zijn talrijke micro-organismen nog niet ontdekt.

Wetenschappers schatten dat het aantal mariene soorten 500.000 tot 10 miljoen bedraagt. Er worden elk jaar nieuwe soorten ontdekt en als we de microbiële wereld ook meetellen, zou het aantal soorten tientallen miljarden bedragen.

Er is nog veel werk aan de winkel om de diversiteit van soorten op volle zee vast te stellen. Elke van die soorten kan aan de basis liggen van nieuwe moleculen, genen en stoffen die de mensheid kunnen helpen doordat biotechnologieën talrijke perspectieven bieden in zeer uiteenlopende domeinen zoals gezondheid, medicijnen of cosmetica.

De levende wezens in de mariene wereld spelen allemaal een rol, van de kleinste tot de grootste. Ze zijn belangrijk voor de mariene biodiversiteit en het goed functioneren van de planeet, en ze dragen bij aan de diensten die de oceaan kan leveren.

Leven op aarde zou niet mogelijk zijn zonder de oceaan, en plankton vormt de basis van het zeeleven.

Plankton bestaat uit levende wezens die in open water drijven en worden meegevoerd door zeestromingen: minuscule algen, larven van dieren en kleine kreeftachtigen, en kwallen.

• Slechts 20% tot 30% van de planktonorganismen is bekend, en over mariene bacteriën en virussen is bijna niets bekend. Eén liter zeewater zou 10 tot 100 miljard micro-organismen bevatten!
• 95% van de levende zeemassa bestaat uit micro-organismen zoals plankton.
• Als je ademt, komt de helft van de zuurstof die je longen binnendringt uit de oceaan. Fytoplanktonalgen geven zuurstof af en houden CO2 vast door middel van fotosynthese.
• Plankton is de basis van de meeste mariene voedselketens: fytoplankton kan worden begraasd door zoöplankton (microscopische zeedieren) dat vervolgens wordt opgegeten door vissen of planktivore zeedieren zoals walvishaaien, reuzenhaaien of walvissen.
• Ook fytoplankton houdt CO2 vast door middel van fotosynthese. Fytoplankton wordt opgegeten door zoöplankton (begrazing), of het sterft af. Als het is afgestorven, zinkt het plankton naar de oceaanbodem waar een deel van de koolstof die het bevat wordt vastgehouden in mariene sedimenten en in minerale vorm wordt opgeslagen. De diepzee vormt dus een 'koolstofput' en plankton draagt bij aan de klimaatregulering.

De aan plankton gewijde oceanografische campagne Tara, uit 2015, toonde een overvloed van virussen, bacteriën en eencellige organismen aan in de oceaan: er zijn meer dan 100.000 soorten eencellige microalgen en bijna 150 miljoen genen ontdekt.

De leefomstandigheden op volle zee zijn afhankelijk van talrijke parameters zoals de verplaatsing van water, licht, temperatuur en druk.

Zeeleven ontwikkelt zich op meerdere plekken: opwellend koud water dat voedingsstoffen meevoert, zorgt voor een 'bloei' van leven, in de vorm van fytoplankton. De 'sardinetrek', waarbij miljoenen sardines van Californië naar Zuid-Afrika migreren, trekt predatoren van verschillende groottes aan. Maar ook een hoop zeewier of een drijvend wrak kunnen eilanden van leven zijn op volle zee.

Kleine pelagische vissoorten trekken van de ene voedseloase naar de andere. Ze volgen plankton en trekken grotere roofvissen aan.

De bewoners van de volle zee zijn erg divers: van kwallen en inktvissen tot vissen, haaien, zeezoogdieren en zeeschildpadden. Terwijl sommige vissen alleen reizen, zoals maanvissen of zeilvissen, leven andere vissen in paren of in kleine groepen, zoals de goudmakreel. Veel vissen leven echter in scholen (tonijn, sardines, makreel, enz.).

Ze zwemmen van de ene regio naar de andere om zich te voeden of zich voort te planten. Sommige zeevogels, zoals de albatros, leven ook voor de kust, voeden zich met vis en komen aan land om zich voort te planten.

De lederschildpad (Dermochelys coriacea) is niet alleen de grootste zeeschildpad, het is de grootste van alle schildpadden. Het is ook een fervente reiziger die de oceanen oversteekt om steeds op dezelfde stranden eieren te leggen. De lederschildpad kan meer dan 1000 meter onder het oppervlak duiken en 80 minuten onder water blijven zonder te ademen. Ze eten kwallen en zijn het slachtoffer van plasticvervuiling in de oceanen, doordat ze plastic zakken kunnen aanzien voor een kwal. De verstedelijking van de kusten vormt een bedreiging voor de voortplanting van schildpadden: het verkleint hun aantal legplaatsen en soms worden hun eieren vernietigd.

De maanvis (Mola mola) is een vreemde vis. Hij lijkt op een grote witte schijf en drijft dicht bij het oppervlak. Maanvissen kunnen tot 1 ton wegen en zijn daarmee de zwaarste beenvissen ter wereld. Omdat ze veel kwallen eten, zijn ze het slachtoffer van plastic zakken, die ze voor kwallen aanzien, en van sleepnetten. gele of rode haarkwal (Cyanea capillata).

De gele of rode haarkwal (Cyanea capillata) is de grootste kwallensoort. Ze zijn de favoriete maaltijd van zeeschildpadden of maanvissen, en hun aantal stijgt door de opwarming van de oceaan en het verdwijnen van enkele van hun natuurlijke vijanden.

De Pacifische zeilvis (Istiophorus platypterus)  is de snelste vis ter wereld, het zijn trekvissen en gevreesde jagers die scholen vissen aanvallen. Ze belanden soms als bijvangst in vissersnetten en zijn ook het doelwit van sportvissers.

De tuimelaar (Tursiops truncatus) is een van de bekendste dolfijnsoorten. Net als andere walvisachtigen hebben dolfijnen last van geluidsoverlast veroorzaakt door scheepsverkeer, waardoor hun echolokalisatie wordt verstoord.

De walvishaai (Rhincodon typus) is de grootste vis ter wereld. De walvishaai is geen jager en hij is ongevaarlijk voor mensen. Visserij vormt, net als bijvangst, een bedreiging voor walvishaaien, naast vervuiling en botsingen met schepen.

De Bryde-walvis (Balaenoptera edeni) is een pelagische baleinwalvis. Deze walvisachtigen worden bedreigd door verstikking in visnetten, en soms ook door botsingen met schepen. Deze zeezoogdieren zijn gevoelig voor geluidsoverlast als gevolg van zeeverkeer, waardoor de communicatie tussen de dieren wordt verstoord.

De sardine (Sardinops sagax), ook wel Chileense pelser genoemd, is een trekvis die gigantische kilometerslange scholen vormt, een prooi voor zwaardvissen, dolfijnen en zeevogels. De opwarming van de aarde kan leiden tot variaties in de verspreidingsgebieden van de populaties. De sardines zouden naar koelere wateren kunnen migreren, wat zou zorgen voor een verandering in de voedselketens.