Exploitatie van de diepzee: welke impact op het milieu?

De diepzee is een hot topic, want de minerale rijkdommen van haar bodem en ondergrond wakkeren de hebzucht aan. De industrie, en in het bijzonder deze die gelinkt is aan de energietransitie, is inderdaad op zoek naar nieuwe bronnen van delfstoffen.

Om deze rijkdommen te verkrijgen, wordt de techniek van de diepwatergewinning gebruikt die bestaat in het zoeken naar mineralen zoals koper, nikkel, kobalt of mangaan op duizenden meter onder het oppervlak van de oceaan; sommige van deze delfstoffen worden gebruikt voor de productie van batterijen, windturbines en fotovoltaïsche panelen.

Maar de wetenschap waarschuwt voor de risico’s van een dergelijke activiteit die de biodiversiteit kan aantasten en de essentiële rol van de oceaan bij de klimaatregeling in gevaar kan brengen.

Dit gebied dat we de ‘Zone’ noemen, is uitgeroepen tot werelderfgoed door de Verenigde Naties en wordt beheerd door de Internationale Zeebodemautoriteit (ISA). Er lopen momenteel gesprekken tussen staten over de invoering van een mijnwet die de commerciële exploitatie van de diepzee mogelijk zou maken.

Dat is de reden waarom in 2024 25 staten zich uitspreken voor een voorzorgspauze of een moratorium, terwijl andere landen zoals China voorstander zijn van het snel verlenen van exploitatievergunningen.

Frankrijk heeft zich opgeworpen als internationaal voortrekker van de vraag voor een exploitatieverbod en wil van zoveel mogelijk landen het akkoord verkrijgen voor deze beslissing.

Laten we even kijken wat de gevolgen van diepwatergewinning zouden zijn voor de heel speciale en weinig bekende ecosystemen van de abyssale zone. 

Extractiepluimen en deeltjesemissie

De robots die mineralen verzamelen op de bodem of de machines die worden gebruikt voor winning van gesteenten verstrooien de sedimenten en deeltjes over soms grote afstanden. Dat kan verregaande gevolgen hebben voor de biodiversiteit van de diepzee.

Geluids- en lichtverontreiniging

Als de mijnbouwschepen zich begeven in zones die doorgaans vrij zijn van menselijke activiteiten, kunnen ze zorgen voor lawaaioverlast, waarbij de geproduceerde geluiden met zeer lage frequentie de communicatie tussen de zeezoogdieren zouden kunnen verstoren. 

De toename van het zeeverkeer in die zones kan leiden tot een verhoging van het omgevingsgeluid, waarbij dan nog de lichtvervuiling komt van de schepen in deze oceaanzones waar het licht niet doordringt, wat aldus het leven van de mariene fauna van de diepzee danig kan verstoren.

Verlies aan biodiversiteit

De diepzeedieren groeien trager en zijn later geslachtsrijp, en ook al leven ze langer, kan de door de aanwezigheid van deze mijnbouwmachines veroorzaakte verstoring een impact hebben op hun voortplanting.

• Bij een extractietest die in 2020 werd uitgevoerd in Japan op een onderzeese berg, rijk aan kobalt en gelegen op 900 meter onder het wateroppervlak, in het noordwestelijke deel van de Stille Oceaan, is gebleken dat een jaar na deze operatie de helft van de in deze zones levende vissen en schaaldieren niet was teruggekeerd. 
• Een in 2019 in het magazine Nature verschenen studie onthulde dat een simulatie van mijnbouw in een sedimentatiebekken ter hoogte van Peru, uitgevoerd in 1989, meer dan 30 jaar na dit experiment nog een tastbare weerslag had op de fauna van deze zone.
• De onderzoekers van Ifremer hebben in 2016 deelgenomen aan een internationale studie die aantoonde dat de knollenzones een rijkere biodiversiteit hebben dan de gebieden rondom de abyssale zone. Met deze informatie zou dus rekening moeten worden gehouden voordat mijnbouw wordt overwogen.
• Om een beter idee te krijgen van de gevolgen van deze exploitatie voert Ifremer andere tests uit die informatie verstrekken over de verspreidingsafstand van de tijdens de winning omgewoelde sedimenten en over de impact op de omringende biodiversiteit.

Impact op het klimaat

De diepzee absorbeert 30% van de in de atmosfeer uitgestoten koolstof. Als koolstofput kan de oceaan ook zelf worden getroffen door de diepzeemijnbouw. Door de mijnbouwactiviteiten kan inderdaad de in de sedimenten gesekwestreerde CO2 vrijkomen en kan de capaciteit voor koolstofopslag worden beperkt.

Foto : Ifremer