De diepzee verkennen: het nieuwe avontuur van de zeebodem

Sinds de eerste expeditie met het Britse schip HSM Challenger in 1872 is de mens voortdurend op zoek willen gaan naar wat zich onder het oppervlak van de oceaan en in de grote diepten verbergt.

Het stillen van deze honger naar ontdekking is een kolossale taak en in 2024 is slechts 5% van de zeebodem bestudeerd en 20% ervan in kaart gebracht met een resolutie gelijk aan een kilometer.

Bij elke onderzoekscampagne wordt er gewag gemaakt van onbekende soorten, een rijke biodiversiteit en minerale rijkdommen, maar om deze kwetsbare ecosystemen, die nog lang niet al hun geheimen hebben prijsgegeven, beter te kunnen beschermen en te behouden, hebben we nood aan meer kennis.

Als je wilt weten wat er zich bevindt op een diepte van meer dan 1000 meter, moet je gaan duiken!

Maar dat is niet zo gemakkelijk! Het diepzee-onderzoek wordt inderdaad bemoeilijkt door de duisternis en de druk. De soorten die in de diepzee leven, hebben zich aangepast aan deze bijzondere omgeving, maar de mens is genoodzaakt om een vehikel te vinden dat met name bestand is tegen de verpletterende druk op deze grote diepte. Het is ook zo dat sinds de eerste afdaling in de Marianentrog in 1960 slechts een dertigtal personen het diepste punt van de planeet hebben kunnen bereiken.

Er zijn op de hele wereld maar weinig onderzeeboten die geschikt zijn voor grondig wetenschappelijk onderzoek. Met deze van Ifremer, de Nautile, kunnen 3 personen afdalen tot een diepte van 6000 meter en daar 8 uur blijven. In die tijdspanne kunnen er metingen en vaststellingen worden gedaan, monsters worden genomen, of ook nog herstellingen worden uitgevoerd aan de onderzeese kabels en er kan worden gewerkt aan scheepswrakken. Het is de Nautile die in 1985 tijdens een Frans-Amerikaanse expeditie heeft meegeholpen bij de lokalisatie van de Titanic op een diepte van 3821 meter in de Atlantische Oceaan.

De Amerikaanse onderzeeër Alvin heeft dan weer de warmwaterkraters en de weelderige biodiversiteit errond ontdekt in 1977.

Er werden nog andere vehikels door de ingenieurs van Ifremer uitgedacht om de diepzee te verkennen. Ze zijn goedkoper en gemakkelijker te bedienen dan de onderzeeërs. We hebben het dan over Victor 6000 en Ariane, ROV’s of robots die vanaf het oppervlak worden bediend en die lange tijd onder water kunnen blijven. 

Of ook nog de AUV’s - Autonomous Underwater Vehicles, onderwaterdrones die door het water kunnen ‘vliegen’ en het reliëf van de zeebodem 10 tot 100 keer nauwkeuriger in kaart kunnen brengen dan de peiltoestellen die op de boten zijn geïnstalleerd.

In een enkele duik kunnen de drones een gebied van 20 km² doorkruisen en zo de minerale rijkdommen en ecosystemen rond de warmwaterbronnen identificeren en evalueren.

De onderwaterrobot Ulyx, de laatste aanwinst van de Ifremer-vloot, kan afdalen tot een diepte van 6000 meter. 

Deze robot “kan een veelheid aan gegevens in één duik verzamelen: hij brengt complexe reliëfvormen in kaart, neemt foto’s dicht bij de bodem en meet fysische en chemische parameters zoals de hoeveelheid opgeloste zuurstof. Hij zal vanaf nu steeds vaker worden ingezet vóór de onderzeeër Nautile of de op afstand bediende robot Victor 6000 om interessante gebieden af te bakenen en toekomstige interventies beter te richten. “

Technologische vooruitgang en wetenschappelijke ontdekkingen gaan hand in hand. 

De mogelijkheid om levende monsters van diepzee-organismen naar boven te brengen in drukcontainers of de capaciteit van robots om geologische of biologische stalen te verzamelen, zijn allemaal positieve stappen naar een betere kennis van de zeebodem.