De Marianentrog, 11.000 meter onder de waterspiegel

Sinds de eerste keer in 1960 werd er zowat 30 maal gedoken in de Marianentrog en hebben de wetenschappers en onderzoekers kunnen vaststellen dat er zelfs op dergelijke grote diepte leven is!

Laat ons op ontdekkingstocht gaan naar het diepste punt van de planeet!

Het was in januari 1960 - 9 jaar voordat de eerste mens een stap op de maan zette - dat de Zwitser Jacques Piccard en de Amerikaan Don Walsh de bodem van de Challengerdiepte bereikten, het diepste punt van de aardbol, aan boord van de bathyscaaf Trieste, op 10.916 meter.

En wat een verrassing! De twee onderzoekers spotten daar garnalen en een vreemde platte vis. Er is dus zeeleven mogelijk op een diepte waar de druk duizend keer groter is dan op zeeniveau.

Deze oceaantrog werd in 1875 ontdekt tijdens de eerste oceaanexpeditie met de HMS Challenger van de Britse marine die bedoeld was om de zeebodem in kaart te brengen. In die tijd werden de metingen uitgevoerd met touwen!

De Marianentrog bevindt zich in het noordwestelijke deel van de Stille Oceaan, in een zone waar de Pacifische tektonische plaat onder de Filipijnse tektonische plaat schuift. 

In deze oceaantrog bevind je je op de diepste plaats van de planeet. De Marianentrog werd meermaals gemeten met behulp van echoloodpeilingen, sondes, ROV’s of ook nog met een bathymetrische sonar, waarbij de resultaten varieerden tussen 10.900 en 11.034 meter. De in 2014 vastgelegde maximale diepte bedraagt 10.984 m ± 25 m. 

De Mount Everest - de hoogste berg ter wereld met zijn 8849 meter - past daar zonder problemen in.

Maan – 12 / Marianentrog – 27 

We weten meer af van het oppervlak van de maan dan van de cartografie van de diepzee, maar in 2024 hebben inmiddels een dertigtal duikers het diepste punt van de oceaan verkend, terwijl slechts 12 astronauten - allemaal Amerikanen - voet op de maan hebben gezet. 

We moeten wachten tot 2012 voordat er een tweede maal wordt gedoken naar de bodem van de Marianentrog. James Cameron, de Amerikaanse regisseur van films zoals Titanic en The Abyss , daalt helemaal alleen af in de trog, aan boord van de Deepsea Challenger, om deze te gaan verkennen en bereikt een diepte van 10.898 m.

Wat de Amerikaanse onderzoeker Victor Vescovo betreft, hij gaat in 2019 tot op een diepte van 10.928 m en neemt in totaal 14 keer een duik in de Marianentrog. Een record! En terwijl hij dit onderwaterlandschap met maanallure bewonderde en nieuwe soorten ontdekte, heeft hij ook plastic afval gespot. Hamish Harding, die in 2023 om het leven kwam bij de implosie van de onderzeeër Titan, schreef in 2021 het record op zijn naam van de langste duik (4 uur en 25 minuten) en de langste afstand (4,6 km).

Kathryn Sullivan is de eerste vrouw die de bodem van de Marianentrog heeft bereikt toen ze in 2020 samen met Victor Vescovo naar beneden dook. Wat is er zo speciaal aan deze Amerikaanse? Zij is ook de eerste Amerikaanse vrouw die naar de ruimte is gegaan, in 1984! 

Naast het avontuurlijke aspect dat onlosmakelijk verbonden is met het duiken in diep water, heeft het diepzeeduiken ook een wetenschappelijk doel.

In 2020 zijn drie Chinese wetenschappers, twee mannen en een vrouw, aan boord van de Fendouzhe afgedaald tot een diepte van 10.909 meter om daar monsters te nemen en de bodem van de trog in kaart te brengen. Deze onderzoeksexpedities zijn ook de gelegenheid bij uitstek om kennis te vergaren over de soorten en hun verspreiding op dergelijke diepte.

Door de ontdekking van zeeleven op deze diepte in 1960 werd zelfs afgezien van het idee om de trog te gebruiken als stortplaats voor kernafval!

Een in 2018 verschenen studie, ‘Human footprint in the abyss: 30 year records of deep-sea plastic debris’ maakt melding van de alomaanwezigheid van plastic zelfs op een diepte van meer dan 6000 meter. En 92% van dit plasticafval is afkomstig van producten voor eenmalig gebruik. 

Deze studie steunt op een database die foto’s en video’s bevat van verzameld afval sinds 1983 tijdens 5010 geregistreerde duikbeurten en daarbij werden 3425 stukken afval van menselijke oorsprong geregistreerd. 

Het diepterecord is gevestigd door een plastic zak die op -10.898 meter in de Marianentrog werd aangetroffen. 

Deze diepzee herbergt rijkdommen die steeds meer de interesse wekken van staten en privébedrijven, en ook hun hebzucht aanwakkeren. 

De exploitatie van delfstoffen die zich in de volle zee bevinden, staat centraal in de discussie tussen landen, in een context die gelinkt is met de energietransitie, maar die activiteit zou aanzienlijke risico’s met zich meebrengen voor deze kwetsbare en op ecologisch vlak essentiële milieus.